Tarihe damgasını vurmuş Nusret Mayın Gemisi ve Bandırma Vapuru kadar önemli bir gemidir Rüsumat-IV gemisi. Bu önemli geminin batığı Eynesil'de olmasına rağmen birkaç yıl öncesine kadar hiç gündeme getirilmemiş ilçede.
Oysa bırakınız ilçeyi il düzeyinde sahip çıkılması gereken tarihi ve askeri bir gemidir Rüsumat-IV gemisi. Eynesil'de 14 Ekim 1921 tarihinde düşman gemilerince vurularak batırılan geminin askeri görevlerini yerine getirirken yaşadıkları tam bir destandır aslında.
Bugün istiyoruz ki şanına layık bir törenle anılsın, batığı çıkartılsın ve Eynesil'de bir müze gibi ziyarete açılsın. Ordu'da olduğu gibi gerçek ölçülerinde yeniden inşa edilerek ilçenin sembolü haline gelsin.
Rüsumat-IV gemisiyle ilgili Giresun Üniversitesi Öğretim Görevlisi Mevlüt Kaya Giresun Bilgi Yurdu yayını İzler Dergisi'nin Ekim sayısında geniş kapsamlı bir yazı yayınladı. Biz de bu yazımızda tarihi gemiyle ilgili satır başlarını kayda geçeceğiz.
Rüsumat-IV gemisi 1891 yılında İngiltere'de balıkçı gemisi olarak yapıldı. 30 metre uzunluğunda, 6 metre genişliğinde, 85 tonluk saatte 6 mil yol yapan bir gemidir.
Osmanlı Devleti 1913 yılında gemiyi Gümrük Dairesi için satın almıştır. Daha sonra askeri alanda kullanılmıştır. 1920 yılında yapılan Sovyet Yardım Anlaşması'yla Batum' dan silah ve cephane taşıma işiyle görevlendirilmiştir.
Yüzbaşı Mahmut Gökbora komutasındaki Rüsumat-IV 16 Ağustos 1921 tarihinde Batum'dan yüklediği cephaneyle Samsun'a doğru yola çıkar. Ancak Yunan gemileri Karadeniz'de devriye yapmaktadır. Gemi Ordu sahiline demirler. Düşman gemilerinin Rüsumat'a yaklaşması üzerine personel gemide yangın çıkartıp, su aldırarak gemiyi batırırlar.
Çok ciddi hasar görmeyen gemi Ordu halkının desteği ve İtalyan Remo yolcu gemisinin yardımıyla yeniden yüzdürülür ve Batum'a ulaşır. Onarımını gemi personeli yapar ve 26 Eylül 1921 tarihinde askeri malzeme yükleyerek Samsun'a hareket eder. Yükünü boşaltır ve tekrar Trabzon yönünde sefere çıkar.
Ancak düşman gemileri da takiptedir. Eynesil'e geldiklerinde bir yunan keşif gemisiyle karşılaşır. Kıyıya yaklaşarak Topallı Deresi mevkiinde gemiyi baştan karaya oturtur kaptan. Personeli boşaltır ancak Yunan gemisi Rüsumat-IV ü bombalayarak batırır. Gemi personeli sağ salim karaya çıkmıştır. Tarih 14 Ekim 1921 dir.
Eynesil halkı gemi personelini evlerinde misafir eder. Daha sonra da gemi görevlileri Trabzon'a giderler. Geminin batığı hâlâ Eynesil'de bulunmaktadır. Gemiye sahip çıkan olmadığı için de arayan soran olmamıştır.
Sahile yakın evlerde oturanlar uzun yıllar batık geminin direğinin göründüğünü söylerler. 1960 lı yıllarda yapılan sahil yoluyla birlikte batığın yeri net olarak belirlenemeyecek hale gelmiştir. Yapılacak teknik çalışmalarla elbette bulunabilir.
Ordu Rüsumat-IV gemisine sahip çıkarak şehrin Ayışığı olarak bilinen meydanına, Atatürk'ün Ordu'ya geldiğinde karaya ayak bastığı yere Rüsumat-IV' ü bire bir ölçülerinde yaptırarak bir müze ve anıt park oluşturmuştur. Resmi açılışı henüz yapılmadı.
Elbette Rüsumat'ın Ordu'da batırılışı ve yeniden yüzdürülmesi çok önemli bir tarihi olaydır. Ancak bu tarihi geminin gerçek batığı Eynesil'dedir. Buna rağmen ilçe olarak Eynesil, il olarak Giresun hiçbir şey yapmamıştır.
Eynesil'de bu grup duyarlı insanın yaptığı girişimler de sonuçsuz kalmıştır.
Bu duyarlı Eynesilliler her yıl 14 Ekim'de Rüsumat-IV ü anarak kamuoyunun dikkatini çekmeye çalışmaktadır. Anma etkinliği bu yıl da yapıldı.
Böylesine tarihi bir olayın yaşandığı topraklarda, askerlerini evlerinde misafir eden insanların yöresinde bugün yaşanan kayıtsızlık şaşkınlık yaratmaktadır. İlçe düzeyinde yapılanlar çok etkili olmayacaktır, il bazında çalışmalar yapılması gerekiyor diyebiliriz.
İl yönetiminin gerek siyasi anlamda gerek idari boyutta Eynesil'in sahip olduğu bu tarihi değere Giresun adına sahip çıkması çok önemlidir.