Hayrettin Günay
Köşe Yazarı
Hayrettin Günay
 

GÖRELE ATMA TÜRKÜLERİNDE TOPLUMSAL YAŞAM (5)

Salıya dek beklenir mi... Hamsi, hamsi bu... Deniz soğumaya başlamıştır... Kasım başlarıdır... Hamsi çıkmış... Yakın köylerden tenekeyi, sepedi, gıdığı alan yola düşmüş... Teneke, sepet yılları...1960'lar olmalı...     Devlet maaş bağlıyu Ha bu iş iyi oldu Gavlan ağacı dibi Deyneklerile doldu     "Emine halamın" türküsü. Babam, amcalarım, halalarım "bir şey" anlatırken anlattıklarını gülünecek biçime dönüştürürlerdi. Emine halam da, Gülüşan halam da "65 Yaş Maaşı" almışlardı.  Demirel Dönemi olmalı... O yıllar Görele Konakdüzü'nde iki ulu çınar vardı Biri eski Hükümet Konağının yanı başındaydı... Halam maaş almak için hükümete başvu­ranları anlata anlata bitiremezdi... Belini büken, eline bi deynek alan gelmiş, deynekleri gavlanın dibine yığmış, bi gışlık odun birikmiş... derdi. Emine halamın kemençeci Halla'nın, Mehmet Civelek'in eşi olduğunu belirteyim... Yalu işi değildi Yeni püsküllü fesi Basgun yedi demende Artık kısıldı sesi     Cumhuriyet öncesinden gelen türkülerden biri olmalı. "Yalu", Yalı; Görele anlamındadır. Yalı işi olmadığına göre fesi İstanbullardan alınmış olmalı. "Azgın", "zorba" bi­rinin değirmende baskın yemesiyle gücünü tümden yitirdiği vurgulanıyor...     Deniz gıyı isgele İsgele gelse dile Fır fır döner etekler Gadehler elden ele     Kolbastı türkülerinin, oyunlarının oluşum ortamı anlatılmakta. "Fır fır döner etekler" dendiğine göre kadın oynatıldığı açık. Fır fır dönen etekler sözü Karaman'ın başka türkülerinde de geçmekte. Onun anlattıklarına göre oynatılan kadın azınlıktandır.     Elleri açuk yarim Akıldan gaçuk yarim Gel gizli buluşalım Görele küçük yarim     Sevdiğine akıldan kaçık, diyerek eleştiri mi yapıyor dersiniz?     Yamyamlar yanıp söner Derenin düzlerinde Dönüp durur garılar Ateş var gözlerinde     Kadın oynatma eğlencelerini betimlemekte. Yamyamı bilir misiniz? Aydınlatma aracı. Şişeye gaz doldurulur. Şişenin ağzına bez sarılı güdüne sıkıştırılır.  Şişenin ağzı aşağı gelecek biçimde tutulur, sallanır. Beze gaz bulaşır. Bez tutuşturulur. Gece boyu, gaz bitene dek yanar, aydınlatır... Görele postanesi Hani bana mekdubun Düşenin dostu olmaz Vurun garibe vurun     "Gariplik” etkili getirilmiş dile, ata sözüyle de pekiştirilerek..  
Ekleme Tarihi: 09 December 2023 - Saturday

GÖRELE ATMA TÜRKÜLERİNDE TOPLUMSAL YAŞAM (5)

Salıya dek beklenir mi... Hamsi, hamsi bu... Deniz soğumaya başlamıştır... Kasım başlarıdır... Hamsi çıkmış... Yakın köylerden tenekeyi, sepedi, gıdığı alan yola düşmüş... Teneke, sepet yılları...1960'lar olmalı...

 

 


Devlet maaş bağlıyu
Ha bu iş iyi oldu
Gavlan ağacı dibi
Deyneklerile doldu

 

 


"Emine halamın" türküsü. Babam, amcalarım, halalarım "bir şey" anlatırken anlattıklarını gülünecek biçime dönüştürürlerdi. Emine halam da, Gülüşan halam da "65 Yaş Maaşı" almışlardı. 
Demirel Dönemi olmalı... O yıllar Görele Konakdüzü'nde iki ulu çınar vardı Biri eski Hükümet Konağının yanı başındaydı... Halam maaş almak için hükümete başvu­ranları anlata anlata bitiremezdi... Belini büken, eline bi deynek alan gelmiş, deynekleri gavlanın dibine yığmış, bi gışlık odun birikmiş... derdi. Emine halamın kemençeci Halla'nın, Mehmet Civelek'in eşi olduğunu belirteyim...
Yalu işi değildi
Yeni püsküllü fesi
Basgun yedi demende
Artık kısıldı sesi

 

 


Cumhuriyet öncesinden gelen türkülerden biri olmalı. "Yalu", Yalı; Görele anlamındadır. Yalı işi olmadığına göre fesi İstanbullardan alınmış olmalı. "Azgın", "zorba" bi­rinin değirmende baskın yemesiyle gücünü tümden yitirdiği vurgulanıyor...

 

 


Deniz gıyı isgele
İsgele gelse dile
Fır fır döner etekler
Gadehler elden ele

 

 


Kolbastı türkülerinin, oyunlarının oluşum ortamı anlatılmakta. "Fır fır döner etekler" dendiğine göre kadın oynatıldığı açık. Fır fır dönen etekler sözü Karaman'ın başka türkülerinde de geçmekte. Onun anlattıklarına göre oynatılan kadın azınlıktandır.

 

 


Elleri açuk yarim
Akıldan gaçuk yarim
Gel gizli buluşalım
Görele küçük yarim

 

 


Sevdiğine akıldan kaçık, diyerek eleştiri mi yapıyor dersiniz?

 

 


Yamyamlar yanıp söner
Derenin düzlerinde
Dönüp durur garılar
Ateş var gözlerinde

 

 


Kadın oynatma eğlencelerini betimlemekte. Yamyamı bilir misiniz? Aydınlatma aracı. Şişeye gaz doldurulur. Şişenin ağzına bez sarılı güdüne sıkıştırılır. 
Şişenin ağzı aşağı gelecek biçimde tutulur, sallanır. Beze gaz bulaşır. Bez tutuşturulur. Gece boyu, gaz bitene dek yanar, aydınlatır...
Görele postanesi
Hani bana mekdubun
Düşenin dostu olmaz
Vurun garibe vurun

 

 


"Gariplik” etkili getirilmiş dile, ata sözüyle de pekiştirilerek..

 

Yazıya ifade bırak !
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.